Systeemdenken zou een vak op school moeten zijn
Binnen DevOps is systeemdenken een belangrijk onderdeel. Het overzien van het geheel, het volledige proces van begin tot einde, wat de relaties zijn en dat elke verandering invloed heeft op iets anders en dus het geheel, zit diepgeworteld in de eerste way van de DevOps three ways.
Ook kwaliteit – of het gebrek daar aan– is een resultaat van het systeem. En niet van een individueel onderdeel, zoals bijvoorbeeld een ontwikkelteam.
Dit is één van de redenen waarom ik geen tester meer ben. Een kwaliteitsoordeel geven, het vinden van fouten of het testproces optimaliseren van een ontwikkelteam is in mijn ogen een lokale optimalisatie.
Kwaliteit is het resultaat van het gehele systeem en dus de organisatie. We praten hier over kwaliteit van software maar in ons leven is kwaliteit vooral een gezond en stressarm leven kunnen hebben en dat komt voort uit ons eigen systeem.
In mijn eerdere blog over wat wij kunnen leren van SpaceX, heb ik al aangegeven dat goede engineers in mijn ogen goed zijn in systeemdenken. Ik wil hier een stap verder gaan, systeem denken is voor iedereen belangrijk en niet alleen voor engineers.
Nacho
Een aantal weken geleden hebben wij de eer gehad om een schitterende oud-Duitse herder van drie jaar oud met de naam Nacho in ons huis te mogen verwelkomen. Deze hond hebben wij tijdens onze kennismaking ervaren als lief, onderzoekend, gek als het uitkomt en rustig in de huiskamer. Aldus haar baasjes had ze last van stress sinds de komst van de baby en daarom moest ze herplaatst worden. De stress uitte zich in o.a. jeuken.
Nacho kwam bij ons thuis. Een herplaatsing is altijd zwaar voor een hond. In huis ging het naar omstandigheden redelijk, maar buiten in het bos ontspoorde ze compleet. Bomen aanvallen en neurotisch graven. Werkelijk niets meer mee te beginnen en contact was niet meer mogelijk. Nacho is geconditioneerd om als een gek te reageren op ballen en takken gooien. Het bos wordt geassocieerd met deze state of mind – een vorm van positieve stress - en ze kent dit haar hele leven. Als we een wandeling maakten door het bos waarbij ze ontspoorde had ze die avond een slechte nachtrust.
Mijn vrouw is kynologisch gedragstherapeut en mede door Nacho heb ik heel mooi met mijn vrouw mee kunnen kijken hoe ze werkt. Ze kijkt naar het complete systeem van de hond – of zoals ze het noemt – een holistische blik. Nacho’s lichaam is verslaafd aan deze positieve stress en vanuit deze stress ontstaan er klachten. Huidproblemen, jeuk, haarverlies, slechte rug, en gevoeligheid voor eten.
Als we kijken naar Nacho haar systeem – of haar complete leven – is de baby maar een kleine trigger echter niet de veroorzaker. Wellicht de druppel die de emmer deed overlopen. Haar echte baasjes hebben nooit geleerd om naar het systeem of geheel te kijken. Je kunt de baby weghalen door de hond te herplaatsen, maar feitelijk doe je, om in IT termen te praten, alleen maar een lokale optimalisatie. Het leven van de hond verbeter je niet en kan je zelfs verslechteren door een herplaatsing.
Het gezin
Mijn moeder – inmiddels gepensioneerd - was gezinstherapeut. Ze werkte voor een instelling voor kinderen met gedragsproblemen. Ook hier speelt het systeem een grotere rol dan we denken. Onze jeugdzorg heeft pedagogisch medewerkers en gedragstherapeuten en daar wordt vreemd genoeg alleen gekeken naar het gedrag van een kind. We ondersteunen het kind, praten met het kind en geven terugkoppeling wat er mis is met het kind aan de ouders.
Mijn moeders rol was om te kijken naar het systeem en het systeem is hier het gezin, de school, vriendjes/vriendinnetjes en jeugdzorg zelf. Uiteraard heeft het systeem invloed op het gedrag van het kind. Zo kwam ze regelmatig bij gezinnen waarbij een ouder een hele andere mening had over de opvoeding van zijn kind. Dan kan je als jeugdzorg praten met het kind wat je wilt, als het kind eenmaal thuis weer was ontspoord het wederom. Inzoemen op het individuele (ongewenste) gedrag is ook een vorm van lokale optimalisatie want het heeft een trigger waar we te weinig bij stil staan.
Ze heeft gestreden voor haar bestaansrecht als gezinstherapeut maar helaas werd de functie opgeheven en is ze met vervroegd pensioen gegaan.
Logisch of toch niet?
De bovenstaande situaties van Nacho en mijn moeder klinken heel logisch als je ze zo leest. En dit is het niet. Het is vooral zeer complex. Alleen achteraf kan je zeggen dat het zo logisch was.
Zie hier ook het Cynefin model waarbij er duidelijk wordt beschreven: “The complex domain represents the "unknown unknowns". Cause and effect can only be deduced in retrospect, and there are no right answers. “
Of we het nu over IT hebben, over honden of het gezin, systeemdenken hoort bij ons leven. Daarom pleit ik dat systeemdenken meer aandacht verdient in het onderwijs. Het zou een standaard vak zou moeten worden in ons beroepsonderwijs. Het zal ons helpen om ons complexe leven leuker, makkelijker en stressarmer te maken. Stop met de lokale optimalisatie wat vaak symptoombestrijding is en kan de kern aan.
Joost Voskuil, DevOps Consultant
